هوالشريف
معنویت و قداست وکالت و قضاوت بر پایه علم و اخلاق
نوشته: کیومرث سپهری
ازجمله مشاغلي كه به عنوان شغل شريف شناخته شده اند وكالت وقضاوت است ، اينكه چرا اين مشاغل را شريف دانسته اند داراي عللي است يكي از علل آن قطعاً فرض عالمانه عمل كردن شاغلان اين مشاغل ونقش علم ومعنويت وانديشه وتفكر در اين دو شغل است ، عالمانه كار كردن نيز مستلزم داشتن روحيه علم جويي ، مطالعه وتحقيق وانتقادپذيرمي باشد زيرا علاوه براينكه علم حقوق بسيار گسترده است ، موضوع هاي حقوقي نيز فوق العاده دامنه داربوده ، هرروز گسترده تر مي گردد ، واز همه مهمتراينكه چنين اموري زائيده فكر انسانها مي باشند هرانساني خود دنيايي گسترده است ، بنابراين براي درك صحيح قضايا ناچار به داشتن تجهيزات اوليه مي باشيم . داشتن مدرك كارشناسي يا كارشناسي ارشد واز اين قبيل كفايت نمي كند ، بنابراين براي انجام دفاع عالمانه و انجام وظيفة بهتر يا قضاوت عادلانه ،صرف استناد به ظاهر چهار ماده قانون كه ممكن است در زمان وضع آن حتي تصورحدوث موضوع پرونده براي واضعين آن امري محال بوده باشد ، نمي تواند راه گشا ورافع تكليف وظيفه وكيل ياقاضي باشد.
بنابراين به هيچ وجه مطلوب نيست كه وكيل يا قاضي بطور قالبي فكر كند وقدرت استنباط واستدلال منطقي را از خود سلب نمايد نتواند يا نخواهد اين گونه استدلالها را بپذيرد ، بلكه بايد پذيراي استدلالهاي منطقي ومستند عقلي ويافته هاي فكري وعلمي جديد باشد وبه هيچ وجه شايسته نيست كه درمقابل آن به روشهاي غير علمي پاسخ دهد . بعلاوه طبق تأكيد قرآن كريم : ‹‹ ولاتقف ما ليس لك به علم ›› .
انجام تكليف در اين مشاغل مستلزم جهد وكوشش واجتهاد است كه در هر پرونده اي بايدبه نوعي انجام شود ،بنابراين كسي كه به اين مهم عمل نمايد بعيد است دچار بي مسؤوليتي ، روزمرگي وبي تفاوتي در مقابل قضايا گردد ، زيرا عالمانه عمل كردن واجتهاد نمودن علاوه براينكه مستلزم پويندگي وتلاش است ، خود موجب پويايي وپيشرفت عامل به آن مي شود واز اين رو كسي كه اين چنين عمل نمايد اصولاًازكار خود لذت مي برد و قطعاً در هر موضوعي به يافته هاي جديدي هم دست مي يابد كه به نوعي مي تواند در امور ديگر كمك كار اوباشد . بنابراين چون انجام كار دراين مشاغل همواره نياز به تلاش وتكاپوي فكري وذهني دارد ونتيجه عمل عاملين آن به نوعي محصول فكري است كه برپايه ها ي صحيح واصولي بنا شده است نه انجام اعمال مادي تكراري ، كار وعمل داراي ارزش والا وعمل كننده آن كه در راه رسيدن به عدالت تلاش مي نمايد شريف محسوب مي شود ونزد خداوند داراي پاداش خواهد بود وعقلاي جامعه نيز قضيه را به خوبي تشخيص خواهند داد ، همچنانكه پيشوايان ديني فرموده اند ، قلم دانشمند از خون شهيدان برتراست .
بنابراين كسي كه بابي تفاوتي وبي مسؤوليتي عمل نمايد شايد بتوان گفت كه شرافت شغلي را رعايت نكرده است وعمل اواز حداقل ارزش برخوردار مي باشد وممكن است دچار عقوبت اخروي نيز گردد . وشايد به همين دلايل است كه پيشوايان ديني فرموده اند : دانشمندان حاكمان برمردمند وفضيلت دانشمند برديگران مانند برتري پيامبر برامت است.
ازطرف ديگر حقوق ، علم تنظيم روابط اجتماعي است . روابط انساني بطور مستمر در حال دگرگوني است اين دگرگوني نيازهاي جديدي را به همراه دارد كه راهكارهاي جديد حقوقي مي طلبد . قانونگذار معمولاً به دنبال اين تحولات ، مقررات وضع مي نمايد . گاه نيز به فكر قانونگذاري نبوده يافرصت پيدا نمي كند . درك صحيح ويافتن قواعد حقوقي درست اين پديده ها وروابط اجتماعي از وظايف حقوقدانها مي باشد ، كه بخش مهمي از آن به عهد وكلاء و قضات مي باشد ، بدين لحاظ نيز اقتضاي كار اين است كه اين دو قشر از حقوقدانان ، علاوه براينكه بايد از اطلاعات عمومي بالايي برخوردار واز اوضاع اجتماعي روز آگاه باشند ، بايد بتوانند مشكلات حاصل از اوضاع جديد را باقواعد حقوقي موجود تطبيق داده ، آنچه را كه عدالت واقعي است به اجرا درآورند ، اين امر نيز با مطالعه نتيجه تحقيقات جديد ومطالعه مقاله ها وتأليف هاي نو تاحدود زيادي ميسر مي گردد .
به علاوه به نظر مي رسد براي دفاع خوب يا قضاوت عادلانه در بسياري از موارد نيازمند داشتن اطلاعات عمومي واطلاعات اولية موضوع مطروحه مي باشد ودر اين زمينه مي توان نمونه هاي عملي زيادي مطرح كرد ، مثلاً در مورد بعضي از مرگها وپرونده هاي مربوط به آن داشتن اطلاعات پزشكي وچگونگي عملكرداعضاء بدن ،براي درك صحيح قضيه بسيار راه گشاست.
پس تلاش نمائيم كارماهيتاً با ارزش وكالت وقضاوت را نه صرفاً به ديد مادي وكسب در آمد وشغلي براي امرارمعاش بلكه به نيت احقاق حق واجراي عدالت ودفع ظلم وحل مشكلات انسانها دنبال كنيم وجنبه معنوي كار را از ياد نبريم كه ارزش آن بسيار گرانبهاست واز فرصت به دست آمده واختيار وتواني كه جامعه در اختيارمان نهاده است نهايت استفاده را جهت خدمت واقعي با تجهيز خود به علم واخلاق وكمال شغلي ببريم.