هوالمصلح
تکلیف وکیل به تلاش برای ایجاد صلح و سازش طرفین
نوشته: کیومرث سپهری
طبق آموزه هاي ديني و براساس منطق عقلي و وجداني و اصول رفتار اجتماعي و انساني، صلح وسازش مورد تشويق و تاكيد قرارگرفته است و افرادي كه در اين زمينــه فعاليــت مي نمايند و توانائي حل وفصل اختلافات و مناقشات را دارند ، همواره مورد احترام و تكريم مردم بوده و به نوعي بر قلوب اشخاص حكومت مي نمايند ، ازجمله اشخاصي كه مي تواند در زمينه صلح و سازش موثر و فعال باشد وكيل دعاوي است ، زيرا به سبب ماهيت شغل افراد زيادي كه بنحوي با ديگران داراي اختلاف و تضاد منافع مي باشند ، جهت دريافت مشاوره و ارائه راهكار تخصصي و يا پذيرش وكالت و طرح دعوي به وي مراجعه مي نمايند ، دراين حالت وكيلي كه مسلط به امور باشد و احساس مسووليت بيشتر نمايد و همواره مصلحت واقعي مراجعين و موكلين و مردم را در نظر داشته باشد مي تواند زمينه صلح و سازش را فراهم نمايد و اين امر مي تواند به طرق گوناگون به منصه ظهور برسد ، ازجمله در بسياري از موارد اشخاص ممكن است به علل مختلف جهت طرح دعوي و رسمي كردن اختلافات خود تصميمات عجولانه بگيرند ، بدون اينكه عواقب و اثرات آن را نسبت به خود و طرف دعوي و ديگر اشخاص ذيمدخل در قضيه سنجيده باشند ، در اين حالت وكيل به خوبي مي تواند به اقتضاي قضيه وي را آرامش دهد و ازتصميمات عجولانه وي جلوگيري نمايد و وكيل نيز نبايد از روي احساس تصميم گرفته ، سريع تابع عواطف شده ، عقل و منطق را فراموش نمايد يا در مواردي گرچه حق با مراجعه كننده و موكل باشد ، اما ممكن است با مذاكره و دعوت طرف وي وجديت در حل و فصل قضيه و اندكي كوتاه آمدن از چيزي كه موكل تاكيد برآن دارد و به اصطلاح با تخفيف معقول خواسته ، مي توان موضوع را به خوبي به پايان رساند ، بدون اينكه ماهها يا حتي سالها گرفتار كشمكش در دادگستري و مراجع ديگر شد ، در اين مورد گرچه صددرصد حق با موكل باشد كه فلان مبلغ را بگيرد يا طرف او فلان عمل مجرمانه و خلاف را انجام داده باشد ، اما با توجه به اينكه اكثر مراجعين از افراد فعال جامعه مي باشند ، حل و فصل سريع قضيه همواره به نفع هر دوطرف مي باشد ، زيرا گرچه ممكن است با طرح دعوي خواهان به مبالغ بيشتري برسد ( با فرض نبودن مشكلات خاص ) ولي اگردر ابتداي قضيه مبلغ كمتري بگيرد و وقت و سرمايه خود را صرف امور اصلي نمايد قطعاً درنهايت نفع بيشتري عايد او خواهد شد تا در استرس و اضطراب جلسات دادگاه و نظريات كارشناسان و… باشد .
درجهت موفقيت در اصلاح طرفين مي توان از مشكلات و خطرات و سختيهاي طرح دعوي يا ادامه آن براي موكل يا طرف او و مزاياي فراوان خاتمه اختلاف و نتايج بعدي صلح و سازش و جلوگيري از مخاصمه كه مي تواند منشأ امور ديگري شود ، در زواياي مختلف چه از ديد جزئيات كار تخصصي وكيل و چه از ديد اجتماعي و رواني استفاده كرد .
ممكن است تصور شود اين امر باعث خواهد شد كه وكيل درآمد خود را از دست بدهد ، به نظر مي رسد اينگونه نباشد ، زيرا اولاً وكيل از بابت اقدامات خود ( از قبيل مشاوره وتشكيل جلسات مذاكره و نوشتن توافقنامه و ديگر اقدامات احتمالي ) شايسته و درخور حق الزحمه قابل توجهي خواهد بود و قطعاً مراجعين و موكليني كه اين زمينه را دارند ، زحمت وكيل را بدون اجر نخواهند گذاشت ، ثانياً همين افراد عموماً از كساني خواهند بود كه ديگران را نيز تشويق به مراجعه به وكيل در انجام امورخود مي نمايند ، ثالثاً اقدامات مصالحه جويانه وكيل قطعاً يكي از مواردي است كه در افكار عمومي و دادگاهها وكيل را بعنوان وكيل خوب جلوه مي دهد و همين امر خيلي مهم خواهد بود ، گرچه ممكن است تاثير آن فوري و آني نباشد ، بعلاوه اجر معنوي آن قابل قياس باماديات نخواهد بود و از ياد نبريم كه روزيِ ما مقدر شده و روزي رساننده خالق هستي است . در هرصورت به نظر مي رسد وظيفه انساني ، اخلاقي ، شرعي و قانوني وكيل اقتضاي اين امر را دارد كه به هرنحو ممكن (بــطور متعارف ) درجهت اصلاح بين طرفين بكوشد .
همانطور كه در ماده 31 قانون اصلاح پاره أي از قوانين دادگستري به آن اشاره شده است (به اين شرح : وكلاي دادگستري بايد در دعاوي حقوقي و يادر دعاوي جزائي كه باگذشت شاكي ، تعقيب قانوني آن موقوف مي شود ، قبل از اقامه دعوي سعي نمايند بين طرفين دعوي سازش دهند و انجام اين وظيفه را در دادخواست و ياضمن دفاع تصريح نمايند،همچنين بعد از طرح دعوي و در جريان رسيدگي نيز مساعي خود را در اين زمينه معمول دارند ) و كوتاهي دراين امر برخلاف مسووليت ، ماهيت و شأن وكيل مي باشد . و به قول حافظ شيرين سخن :
يك حرف صوفيانه بگويم اجازتست
أي نورديده صلح به از جنگ و داوري